हम आपके के लिए इस आर्टिकल के माध्यम कक्षा 9 संस्कृत गोदोहनम्के एनसीईआरटी समाधान लेकर आए हैं। कक्षा 9 संस्कृत पाठ 3 के प्रश्न उत्तर परीक्षा के लिए बहुत ही महत्वपूर्ण है। हर छात्र परीक्षा में अच्छे अंक प्राप्त करना चाहता हैं। इसके लिए छात्र बाजार में मिलने वाली गाइड या कुंजी पर काफी पैसा खर्च कर देते हैं। लेकिन आप इस आर्टिकल के माध्यम से एनसीईआरटी समाधान कक्षा 9 संस्कृत (NCERT Solutions Class 9 Sanskrit Chapter 3) पूरी तरह मुफ्त में प्राप्त कर सकते हैं। साथ ही कक्षा 9 संस्कृत पाठ 3 गोदोहनम् के प्रश्न उत्तर पढ़कर परीक्षा में अच्छे अंक भी प्राप्त कर सकते हैं।
NCERT Solutions Class 9 Sanskrit Chapter 3 गोदोहनम्
हमने आपके ये सभी कक्षा 9 संस्कृत के एनसीईआरटी समाधान सीबीएसई सिलेबस को ध्यान में रखकर बनाए हैं। इन समाधान से आप आने वाली परीक्षा की तैयारी बेहतर कर सकते हैं। शेमुषी भाग 1 पुस्तक में कुल 10 अध्याय है। पहले इसमें कुल 12 अध्याय थे। लेकिन अब इनकी संख्या घटाकर 10 कर दी गई हैं। आइये फिर नीचे एनसीईआरटी समाधान कक्षा 9 संस्कृत पाठ 3 (NCERT Solutions Class 9 Sanskrit Chapter 3 गोदोहनम्) पढ़ना शुरू करें।
पाठ 3 गोदोहनम्
अभ्यासः
1. एकपदेन उत्तरं लिखत:-
(क) मल्लिका पूजार्थं सखीभि: सह कुत्र गच्छति स्म?
उत्तराणि :- काशीविश्वनाथमन्दिरं।
(ख) उमाया: पितामहेन कतिसेटकमितं दुग्धम् अपेक्ष्यते स्म?
उत्तराणि :- त्रिशत:।
(ग) कुम्भकारः घटान् किमर्थं रचयति?
उत्तराणि :- जीविकाहेतु:।
(घ) कानि चन्दनस्य जिह्वालोलुपतां वर्धन्ते स्म?
उत्तराणि :- मोदकानि।
(ङ) नन्दिन्या: पादप्रहारैः क: रक्तरञ्जित: अभवत् ?
उत्तराणि :- चंदन:।
2. पूर्णवाक्येन उत्तरं लेखन-
(क) मल्लिका चन्दनश्च मासपर्यन्तं धेनो: सेवां कथम् अकुरुताम्?
उत्तराणि :- मल्लिका चन्दनश्च मासपर्यन्तं दुग्धदोहनं विहाय केवलं नंदिन्याः सेवाम् एव अकुरुताम्।
(ख) काल: कस्य रसं पिबति?
उत्तराणि :- क्षिप्रम् अक्रियमानस्य ग्रहणस्य प्रदानस्य कर्तव्यस्य च कर्मणः तद्रसं काल: पिबति।
(ग) घटमूल्यार्थं यदा मल्लिका स्वाभूषणं दातुं प्रयतते तदा कुंभकारः किं वदति?
उत्तराणि :- घटमूल्यार्थं यदा मल्लिका स्वाभूषणं दातुं प्रयतते तदा कुंभकारः वदति- “पुत्रिके! नाहं पापकर्म करोमि । कथमपि नेच्छामि त्वाम्वाराविहीनां कर्तुम्। नयतु यथाभिलषितान् घटान्। दुधग्ं विक्रीय एव घटा लायकम् ददातु”।
(घ) मल्लिकया किं दृष्ट्वा धेनो: ताडनस्य वास्तविकं कारणं ज्ञातम्?
उत्तराणि :- मल्लिकाया दृष्ट्वा यत्, मासपर्यन्तं धेनो: टैपनं न कृतम्। इसलिए सा पीदाम् अनुभवति। इति धेनो: ताडनस्य वास्तविकं कारणं अस्ति।
(ङ) मासपर्यन्तं धेनो: अदोहनस्य किं कारणमासीत्?
उत्तराणि :- मासपर्यन्तं धेनो: अदोहनस्य कारणं अस्ति यत्मासान्ते एक: उत्सवाय त्रिशत-सेटकपरिमितं दुग्धनेन धनिकः भवितुं इति चिन्तयित्वा सः मासपर्यन्तं दुग्धदोहनं न करोति।
3. रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्न निर्माणं कुरुत–
(क) मल्लिका सखीभि: सह धर्मयात्रायै गच्छति स्म।
उत्तराणि :– मल्लिका काभि: सह धर्मयात्रायै गच्छति स्म?
(ख) चन्दनः दुग्धदोहनं कृत्वा एव स्वप्रातराशस्य प्रबन्धम् अकरोत् ।
उत्तराणि :- चन्दनः दुग्धदोहनं कृत्वा एव कस्य प्रबन्धम् अकारोत्?
(ग) मोदकानि पूजानिमित्तानि रचितानि आसन्।
उत्तराणि:- कानि पूजानिमित्तानि रचिता आसन्।
(घ) मल्लिका स्वपतिं चतुरतमं मन्यते।
उत्तराणि :- मल्लिका स्वपतिं कीदृशं मन्यते?
(ङ) नंदिनी पादाभ्यां ताडयित्वा चन्दनं रक्तरज्जितं करोति।
उत्तराणि :- का पादभ्यां ताडयित्वा चन्दनं रक्तरज्जितं करोति?
4. मजूषायाः सहायतया भावार्थे रिक्तस्थानानि पूरयत-
गृहव्यवस्थायै, उत्पादयेत्, समर्थक:, धर्मयात्रायाः, मङ्गलकामनाम्, कल्याणकारिणः॥
यदा चन्दन: स्वपत्न्या: काशीविश्वनाथं प्रति _____________विषये जानाति तदा सः क्रोधितः न भवति यत् तस्या: पत्नी तं __________कथयित्वा सखीभिः सह भ्रमणाय गच्छति अपि तु तस्याः यात्रायाः कृते ___________कुर्वन् कथयति यत् तव मार्गाः शिवा: अर्थात् __________भवन्तु। मार्गे काचिदपि बाधा: तव कृते समस्यां न ____________। एतेन सिध्यति यत् चन्दन: ____________नारीस्वतन्त्रतायाः आसीत्।
उत्तराणि:- यदा चन्दन: स्वपत्न्या: काशीविश्वनाथं प्रति धर्मयात्रायाः विषये जानाति तदा सः क्रोधितः न भवति यत् तस्या: पत्नी तं गृहव्यवस्थायै कथयित्वा सखीभिः सह भ्रमणाय गच्छति अपि तु तस्याः यात्रायाः कृते मङ्गलकामनाम् कुर्वन् कथयति यत् तव मार्गाः शिवा: कल्याणकारिणः भवन्तु। मार्गे काचिदपि बाधा: तव कृते समस्यां न उत्पादयेत्’। एतेन सिद्धति यत् चन्दन: नारीस्वतन्त्रतायाः समर्थक: आसीत्।
5. घटनाक्रमानुसारं लिखत:-
(क) सा सखिभि: सह तीर्थयात्रायै काशीविश्वनाथरमन्दिरं प्रति गच्छति।
(ख) उभौ नन्दिन्या: सर्वविधपरिचर्यां कुरुतः।
(ग) उमा मसान्ते उत्सवार्थं दुग्धस्य आवश्यकताविषये चन्दनं सूचयति।
(घ) मल्लिका पूजार्थं मोदकानि रचयति।
(ङ) उत्सवदिने यदादोग्धुं प्रयत्नं करोति तदा नंदिनी पादेन प्रहरति।
(च) कार्याणि समये करणीयानि इति चन्दन: नन्दिन्या: पादप्रहारेण अवगच्छति।
(छ) चन्दन: उत्सवसमये अधिकं प्राप्तुं मासपर्यन्तं दोहनं न करोति।
(ज) चंदनस्य पत्नी तीर्थयात्रां समाप्य गृहं प्रत्यागच्छति।
उत्तराणि:-
(घ) मल्लिका पूजार्थं मोदकानि रचयति।
(क) सा साखिभि: सह तीर्थयात्रायै काशीविश्वनाथरमन्दिरं प्रति गच्छति।
(ग) उमा मसान्ते उत्सवार्थ दुग्धस्य आवश्यकताविषये चन्दनं सूचयति।
(ज) चन्दनस्य पत्नी तीर्थयात्रां समाप्य गृहं प्रत्यागच्छति।
(ख) उभौ नन्दिन्या: सर्वविधपरिचर्या कुरुतः।
(छ) चन्दन: उत्सवसमये अधिकं दुग्धंप्राप्तुं मासपर्यन्तं दोहनं न करोति।
(ड़) उत्सवदिने यदा दोग्धुं प्रयत्नं करोति तदा नंदिनी पादेन प्रहरति।
(च) कार्याणि समये करणीयानि इति चन्दन: नन्दिन्या: पादप्रहारेण अवगच्छति।
6. अधोलिखितानि वाक्यानि क: के प्रति कथयति इति प्रदत्तस्थाने लिखत:-
(क) धन्यवाद मातुल! याम्यधुना।
(ख) त्रिसेटकमितं दुग्धम् शोभनम्। व्यवस्था भविष्यति।
(ग) मूल्यं तु दुग्धं विक्रीयैव दातुं शाक्यते।
(घ) पुत्रिके! नाहं पापकर्म करोमि।
(ङ) देवि! मयापि ज्ञातं यदस्माभिः सर्वथानुचितं कृतम्।
उत्तराणि :-
(क) धन्यवाद मातुल! याम्यधुना। उमा चंदनं प्रति।
(ख) त्रिसेटकमितं दुग्धम् शोभनम्। व्यवस्था भविष्यति। चंदन: उमां प्रति।
(ग) मूल्यं तु दुग्धं विक्रीयैव दातुं शाक्यते। चंदन: देवेशं प्रति
(घ) पुत्रिके! नाहं पापकर्म करोमि। देवेश: मल्लिकां प्रति
(ङ) देवि! मयापि ज्ञातं यदस्माभिः सर्वथानुचितं कृतम्। चंदन: मल्लिकां प्रति
7. पाठस्य आधारेण प्रदत्तपदानां सन्धिं/सन्धिच्छेदं वा कुरूत:-
(क) शिवास्ते = __________+ __________
(ख) मन: हर: = __________+ ___________
(ग) सप्ताहान्ते = __________+ _________
(घ) नेच्छामि = __________+ ___________
(ङ) अत्युत्तम = __________+ __________
उत्तराणि:-
(क) शिवस्ते = शिवः + ते
ख) मन: हर: = मनोहर:
(ग) सप्ताहान्ते = सप्ताह + अंते
(घ) नेच्छामि = न + इच्छामि
(ङ) अत्युत्तम: = अति + उत्तम:
(अ) पाठाधारेण अधोलिखितपदानां प्रकृति-प्रत्ययं च संयोज्य / विभज्य वा लिखत:-
(क) करणीयम् = __________+ __________
(ख) वि+क्री-ल्यप् = __________+ __________
(ग) पठितम् = __________+ __________
(घ) ताड्य्+क्त्वा = __________+ __________
(ड़) दोग्धुम् = __________+ __________
उत्तराणि:-
(क) करणीयम् = कृ + अनियर
(ख) वि + क्री+ ल्यप = विक्रीय
(ग) पठितम् = पठ् + क्त
(घ) ताड्य + कतवा = तडयित्वा
(ङ) दोग्धुम् = दुह+ तुमुन्
आपको एनसीईआरटी समाधान कक्षा 9 संस्कृत पाठ 3 गोदोहनम् प्राप्त करके कैसा लगा?, हमें अपना सुझाव जरूर दें। आप हमारी वेबसाइट से सभी विषयों की एनसीईआरटी की पुस्तकें भी प्राप्त कर सकते हैं। साथ ही एनसीईआरटी समाधान भी प्राप्त कर सकते हैं।
| कक्षा 9 संस्कृत के अन्य पाठ | यहाँ से देखें |
